وکیل به کسی می گویند که به درخواست و وکالت یا به نمایندگی از شخص موکل از حق و حقوق او در دادگاه ها دفاع می کند.

چگونه وکیل پایه یک دادگستری شویم؟ شرایط صدور پروانه وکالت

وکیل به کسی می گویند که به درخواست و وکالت یا به نمایندگی از شخص موکل از حق و حقوق او در دادگاه ها دفاع می کند. ممکن است برخی وکلا هم برای سازمان ها و موسسات مختلف به عنوان مشاور حقوقی مشغول به کار شوند.

وکیل دادگستری یک شغل خصوصی محسوب می شود که درآمد دولتی مثل کارکنان و کارمندان دولت برخوردار نیست.  اگر کسی قصد دارد وکیل شود باید دارای فن بیان نسبتا بالایی باشد و در حوزه کاری که انجام می دهد به نحوی مسلط باشد به طوری که بتواند جریان را برای قاضی پرونده روشن تر کند یا از طرفی دیگر بتواند از حقوق موکل خود به طرز بهتری دفاع کند.

معرفی رشته دبیرستانی برای وکیل شدن 

افراد علاقمند به وکالت باید در دبیرستان رشته ی علوم انسانی را انتخاب کنند. این افراد پس از اینکه در این مرحله فارغ التحصیل شدند با شرکت در کنکور علوم انسانی یکی از رشته های حقوق یا فقه و مبانی حقوق را انتخاب می نمایند.

البته اگر کسی در حوزه فقهی درس خوانده باشد در صورت داشتن شرایطی می تواند به وکالت روی آورد.

معرفی رشته دانشگاهی برای وکیل شدن

فرد با شرکت در کنکور علوم انسانی و مجاز شدن انتخاب یکی از رشته های حقوق، فقه و مبانی یا فقه و حقوق می تواند با گذراندن دوره کارشناسی این رشته وارد رشته وکالت شود.

واحد هایی که در این رشته ها گذرانده می شوند فرد را با قوانین اَشنا می کنند و باعث می شود که فرد بتواند در آینده از این درس های گذرانده استفاده کند و معلومات خود را افزایش هم بدهد.

مهمترین درس هایی که برای وکیل شدن مورد نیاز می باشد و در آزمون های وکالت درسهایی مثل حقوق مدنی، آیین دادرسی مدنی، حقوق کیفری و قوانین مربوطه خواهد بود.

آزمون مخصوص وکیل شدن 

بعد از گرفتن مدرک لیسانس فرد می تواند در آزمون هایی که برای ورود به وکالت پیش بینی شده شرکت کند و در صورت قبول شدن دوره کارآموزی خود را آغاز کند.

برای پسران واجب است که بعد از کارشناسی، دوره خدمت سربازی را سپری کنند چون شرط ورود به وکالت داشتن کارت پایان خدمت است البته برای دختران طبیعتا به محض فارغ التحصیلی این امکان وجود دارد.

در کشور ما از دو طریق وکلا جذب می شوند که هر یک از آن ها بدون اتفاق نظر به جذب وکیل اقدام می کنند.

یکی از این روش ها کانون وکلا دادگستری یا  اسکودا و دیگری مرکز مشاوران یا در اصطلاح سال های اخیر مرکز وکلا می باشد که این مرکز به قوه قضاییه وابسته است‌. هر کدام از این دو نهاد در سال یک بار آزمون برگزار می کنند در واقع در یک سال ۲ آزمون وکالت برگزار می شود.

منابع آزمون وکالت و کارآموزی

• قانون مدنی

• قانون آیین دادرسی مدنی

• قانون مجازات اسلامی

• قانون آیین دادرسی کیفری

• قانون تجارت

این منابع در هر دو نهاد برگزار کننده آزمون وکالت وجود دارد با این تفاوت که در کانون وکلا اصول فقه هم به این جمع اضافه می شود. و در آزمون مرکز وکلا یا مرکز مشاوران به جای اصول فقه درس متون فقه و قانون ثبت و قانون حسبی هم جای دارند.

تفاوت های نهاد کانون وکلا و مرکز وکلا در جذب وکیل

تفاوت هایی که در نوع برگزاری این دو آزمون وجود دارد این است که در کانون وکلا و آزمون اسکودا تنها یک امتحان تستی برای جذب کارآموز وکالت در نظر گرفته می شود و طبق آن کسی که رتبه مناسب را کسب کند قبول شده تلقی می شود و می تواند وارد دوره کارآموزی شود.

در این آزمون ظرفیت تعیین شده است که هر ساله قبل از برگزاری آزمون این ظرفیت ها توسط کانون های وکلای هر استان اعلام می شود. 

در مقابل در آزمون مرکز وکلا معمولا تراز و نمره بندی تعیین می کند که چه کسی وارد حیطه وکالت شود. به همین دلیل در این آزمون افراد بیشتری جذب می شوند. در این آزمون مرحله تستی پایان کار نیست و کسب نمره معیار در آزمون تستی به منزله قبولی نیست و لازم است مراحل مصاحبه شفاهی هم گذرانده شود تا صلاحیت فرد احراز شود‌.

دوره کارآموزی و اختبار

بعد از قبول شدن در آزمون وکالت، شخص موظف است که دوره کارآموزی برای غالب شغل ها این دوره وجود دارد شرکت کند تا تجربه هایی را تحت نظر وکیل سرپرست کسب کند و سپس به صورت مستقل شروع به کار کند .مدت دوره کارآموزی ۱۸ ماه است اما فرد می تواند در این دوره خود پرونده حقوقی هم قبول کند و حق الوکاله هم دریافت کند.

پس از دوره کارآموزی فرد یک آزمون دیگر پیش روی دارد که اصطلاحا به آن اختبار می گویند. اختبار شامل دو مرحله آزمون کتبی و شفاهی است که مرحله کتبی از همان قانون ها می باشد به علاوه قانون ثبت، بعد از آزمون کتبی فرد کارآموز در یک آزمون شفاهی دیگر باید پاسخگوی سوالات وکیل باتجربه باشد که شاید با طرح یک پرونده و گفتن راه حل آن طی بشود. پس از تمام شدن تمام این مراحل نوبت به قسم یا تحلیف می رسد.

شرایط صدور پروانه کارآموزی وکالت

پروانه وکالت معمولا بعد از گذراندن دوره‌ ی کارآموزی وکالت مشروط بر انجام صحیح وظایف کارآموزی داده می‌شود. براساس ماده‌ی ۲ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری برای اشخاصی پروانه کارآموزی وکالت صادر می‌شود که علاوه بر دارا بودن دانشنامه ‌ی لیسانس یا بالاتر در رشته‌های حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن از دروس حوزوی و دانشگاهی دارای شرایط ذیل باشند:

1. اعتقاد و التزام عملی به احکام و مبانی دین مقدس اسلام؛

2. اعتقاد و تعهد به نظام جمهوری اسلامی ایران، ولایت فقیه و قانون اساسی؛

3. نداشتن پیشینه‌ی محکومیت مؤثر کیفری؛

4. نداشتن سابقه‌ی عضویت و فعالیت در گروه‌های الحادی و فرق ضاله و معاند با اسلام و گروه‌هایی که مرام‌نامه‌ی آنها مبتنی بر نفی ادیان الهی است؛

5. عدم وابستگی به رژیم منحوس پهلوی و تحکیم پایه‌های رژیم طاغوت؛

6. عدم عضویت و هواداری از گروهک‌های غیرقانونی و معاند با جمهوری اسلامی ایران؛

7. عدم اعتیاد به مواد مخدر و استعمال مشروبات الکلی.

کانون‌ های وکلا مکلفند به ‌منظور احراز شرایط فوق از مراجع ذی‌صلاحِ مربوطه استعلام نمایند و مراجع مزبور مکلفند حداکثر ظرف مدت ۲ ماه پاسخ لازم را اعلام نمایند.

اشخاصی که طبق قانون از انجام کارآموزی وکالت معاف هستند نیز باید دارای شرایط فوق  باشند.

از نظر قانون چه اشخاصی صلاحیت اخذ پروانه وکالت نمی باشند ؟

مطابق ماده‌ی ۱۰ قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری به اشخاص زیر اجازه وکالت داده نمی‌شود:

1. اتباع خارجه؛

2. قضات و مستخدمین دولتی و بلدی و مملکتی و بنگاه‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه‌ی آن متعلق به دولت است در حین اشتغال به خدمت به استثنای استادان دانشکده‌ی حقوق که اشتغال به تدریس در یکی از شعب حقوقی دارند، در صورت اجازه‌ی شورای دانشگاه؛

3. محجورین و همچنین کسانی که سن آنها کمتر از ۲۵ سال باشد؛

4. محکومین به انفصال ابد از خدمات دولتی؛

5. اشخاص مشهور به فساد اخلاق و تجاهر به استعمال مسکر و افیون و اعمال منافی عفت؛

6. محکومین به جنایت مطلق و محکومین به جنحه‌هایی که منافی با امانت و عفت و شئون وکالت است به تشخیص هیئت مدیره‌‌ی کانون یا آنکه به موجب قانون مستلزم محرومیت از بعضی از حقوق اجتماعی است؛

7. کسانی که به اتهام جنایت یا جنحه‌های مذکور در ماده‌ی فوق تحت محاکمه هستند؛

8. اشخاصی که طبق حکم محکمه از وکالت محروم شده‌اند.

شرایط متقاضیان مرکز مشاوران قوه قضائیه

1. تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران؛

2. داشتن حداقل ۲۴ سال تمام شمسی برای مشاوران حقوقی در زمان صدور پروانه مشاوره حقوقی و حداکثر ۶۵ سال تمام شمسی؛

3. داشتن حداقل دانشنامه‌ی معتبر کارشناسی از دانشکده‌های معتبر داخلی یا خارجی به شرط ارزیابی رسمی در رشته‌ی حقوق؛

4. انجام خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم برای آقایان؛

5. عدم سوءِپیشینه‌ی مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی؛

6. عدم اعتیاد به مواد مخدر و سکرآور به تأیید سازمان پزشکی قانونی و عدم تجاهر به فسق؛

7. عدم اشتغال اعم از رسمی، قراردادی، پیمانی در وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها، ادارات و شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلابی، شهرداری‌ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و عدم اشتغال به سردفتری یا دفتریاری در زمان صدور مجوز و پس از آن مادامی که شخص به مشاوره‌ی حقوقی و وکالت موضوع این آیین‌نامه اشتغال دارد.

8. نداشتن سوءِشهرت؛

9. داشتن وثاقت و تعهد به نظام و قانون اساسی؛

10. عدم محکومیت به انفصال دائم از خدمات قضایی یا خدمات دولتی یا وکالت دادگستری یا سلب صلاحیت برای متقاضیان شغل مشاوره‌ی حقوقی.

مواد امتحانی برای داوطلبان مشاوران حقوقی:

1. متون فقه در حد تحریرالوسیله با ضریب ۱؛

2. آیین دادرسی کیفری با ضریب ۱؛

3. آیین دادرسی مدنی با ضریب ۱؛

4. حقوق مدنی با ضریب ۱؛

5. امور حسبی با ضریب ۱؛

6. حقوق تجارت با ضریب ۱؛

7. حقوق جزای عمومی با ضریب ۱؛

8. حقوق جزای اختصاصی با ضریب ۱؛

9. حقوق ثبت با ضریب ۱.

سخن پایانی

برای وکیل شدن باید فرد دارای مدرک لیسانس در رشته حقوق یا فقه و مبانی حقوق باشد. این رشته ها زیر شاخه های علوم انسانی به حساب می آیند که از طریق این رشته باید وارد حقوق و یا فقه و حقوق شد.

پس از اتمام دوره کارآموزی فرد نیاز است که در آزمونی دیگر تحت عنوان اختبار شرکت کند. پس از طی این مراحل به فرد پروانه وکالت داده می شود.